Είναι γεγονός πως οι περισσότερες των τεχνών έχουν προσπαθήσει,χρησιμοποιώντας τα μέσα που η καθεμία διαθέτει, να διατυπώσουντην αντίθεσή τους απέναντι σε κάθε είδους καταπιέσεις, κοινωνικές ανισότητες και εχθροπραξίες ως μια φωνή αποκατάστασης της ατομικής και συλλογικής ελευθερίας.
Μια από τις τέχνες αυτές είναι και η φωτογραφία η οποία με τρόπο άμεσο, επιβλητικό και προπάντων ρεαλιστικό έχει δώσει σημαντικάστοιχεία και πληροφορίες στην ανθρωπότητα από τα παραπάνω σύμβαντα αποτελώντας κατά αυτό τον τρόπο ένα ισχυρό όπλο αντίδράσης και διαμαρτυρίας.
Πέρα από τον καταγραφικό και πληροφοριακό χαρακτήρα της φωτογραφίας, που αναμφισβήτητα έχει ιδιαίτερη αξία ,σημαντικότεροίσως είναι το στοιχείο το προβληματισμού που αυτή εμπεριέχει.
Βέβαια το στοιχείο αυτό του προβληματισμού είναι ιδιαίτερα έντονο όταν πρόκειται για φωτογραφίες που αφορούν εξεγέρσεις λαών, πολέμους, κοινωνικές αναταραχές και γενικότερα θέματα στα οποία θίγονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ζωτικής σημασίας έννοιατης ελευθερίας.
Το μεγαλύτερο πλήθος φωτογραφιών που συναντούμε σε αυτό το πεδίο δράσης είναι οι «φωτορεπορταζιακού» τύπου όπως είθιστε να τις αποκαλούμε, χωρίς κατά τη γνώμη μου να αποτελούν το πιο αντιπροσωπευτικό και γόνιμο είδος δουλειάς που μπορεί κάποιο άτομο να δει έχοντας κατά νου μεγάλους φωτογράφους όπως ο H.C.Bresson, J.Koudelka, M. Riboud, B.Lewis, R. Capa, Γ. Μπεχράκη, Κ. Μπαλάφα και όχι μόνο, οι οποίοι μας έδωσαν σπουδαίες φωτογραφίες . Συχνά μέσα στον αναβρασμό και την αναμπουμπούλα αυτών των καταστάσεων ο φωτογράφος καραδοκεί την πιο τραγική στιγμή που θα καταγράψει με το φακό του και θα αποτελέσει για αυτόν το τέλειο «θήραμα». Μέσα σε τέτοιες συνθήκες και παράλληλα με την αγωνία του φωτογράφου να πετύχει την πιο εντυπωσιακή φωτογραφία- και εντυπωσιακή φωτογραφία σημαίνει σύμφωνα με τους νόμους της αγοράς όσο πιο τραγική και μελοδραματική εικόνα γίνεται ελλοχεύει ο κίνδυνος ο ίδιος ο φωτογράφος να γίνει καταπατητής των ατομικών δικαιωμάτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Έτσι πολύ συχνά γινόμαστε θεατές αποτρόπαιων καταστάσεων που τρόμο και αηδία μας προκαλούν παρά γόνιμο προβληματισμό. Χρειάζεταιλοιπόν να υπάρχει ο απαιτούμενος σεβασμός και η αναπτυγμένη ηθική κρίση και ευαισθησία από τον φωτογράφο που χειρίζεται τέτοιου είδουςθέματα, κάτι όχι ιδιαίτερα εύκολο.
Ο τελικός στόχος κάθε φωτογραφίας είναι το κοινό. Η φωτογραφία αποτελεί ένα είδος τέχνης το οποίο έχει και αυτό τους δικούς του κανόνες σύνθεσης αλλά και ανάγνωσης. Ο τρόπος με τον οποίο «διαβάζεται»μια φωτογραφία είναι κατεξοχήν οπτικός, χωρίς αυτό να είναι απόλυτο. Έτσι κρίνεται αναγκαία η προσεκτική παρατήρηση και προσοχή από τον
θεατή, ώστε να συλλάβει το ιδιαίτερο νόημα κάθε φωτογραφίας και να πετύχει εκείνη την μοναδική και μαγική στιγμή της «επαφής με την ουσία του έργου». Η αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων της κάθε φωτογραφίας χρειάζεται χρόνο, ανεπτυγμένο αισθητήριο και γενικότερα καθολική παιδεία θα λέγαμε, μιας και καθημερινά βομβαρδιζόμαστε από εκατομμύρια εικόνες και καλό θα ήταν σε αυτό, όταν δεν μπορούμε να το αποφύγουμε, να διαθέτουμε ένα καλό φίλτρο που θα μας καθιστά ικανούς να ξεχωρίζουμε το
ουσιώδες από το επουσιώδες.
Κλείνοντας αυτήν την εξομολόγηση ,χωρίς να κρύβω την δυσαρέσκειά μου για όσα βλέπω τον τελευταίο καιρό στα Μ.Μ.Ε, διατηρώ την ελπίδα μου, για ένα κοινό με ενεργητική ματιά απέναντι σε ότι υλικό του δίνεται μέσω της εικονικής μορφής και για μάχιμους φωτογράφους με μεγαλύτερη ευαισθησία στα θέματα που διαχειρίζονται κάθε φορά.
Μια από τις τέχνες αυτές είναι και η φωτογραφία η οποία με τρόπο άμεσο, επιβλητικό και προπάντων ρεαλιστικό έχει δώσει σημαντικάστοιχεία και πληροφορίες στην ανθρωπότητα από τα παραπάνω σύμβαντα αποτελώντας κατά αυτό τον τρόπο ένα ισχυρό όπλο αντίδράσης και διαμαρτυρίας.
Πέρα από τον καταγραφικό και πληροφοριακό χαρακτήρα της φωτογραφίας, που αναμφισβήτητα έχει ιδιαίτερη αξία ,σημαντικότεροίσως είναι το στοιχείο το προβληματισμού που αυτή εμπεριέχει.
Βέβαια το στοιχείο αυτό του προβληματισμού είναι ιδιαίτερα έντονο όταν πρόκειται για φωτογραφίες που αφορούν εξεγέρσεις λαών, πολέμους, κοινωνικές αναταραχές και γενικότερα θέματα στα οποία θίγονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ζωτικής σημασίας έννοιατης ελευθερίας.
Το μεγαλύτερο πλήθος φωτογραφιών που συναντούμε σε αυτό το πεδίο δράσης είναι οι «φωτορεπορταζιακού» τύπου όπως είθιστε να τις αποκαλούμε, χωρίς κατά τη γνώμη μου να αποτελούν το πιο αντιπροσωπευτικό και γόνιμο είδος δουλειάς που μπορεί κάποιο άτομο να δει έχοντας κατά νου μεγάλους φωτογράφους όπως ο H.C.Bresson, J.Koudelka, M. Riboud, B.Lewis, R. Capa, Γ. Μπεχράκη, Κ. Μπαλάφα και όχι μόνο, οι οποίοι μας έδωσαν σπουδαίες φωτογραφίες . Συχνά μέσα στον αναβρασμό και την αναμπουμπούλα αυτών των καταστάσεων ο φωτογράφος καραδοκεί την πιο τραγική στιγμή που θα καταγράψει με το φακό του και θα αποτελέσει για αυτόν το τέλειο «θήραμα». Μέσα σε τέτοιες συνθήκες και παράλληλα με την αγωνία του φωτογράφου να πετύχει την πιο εντυπωσιακή φωτογραφία- και εντυπωσιακή φωτογραφία σημαίνει σύμφωνα με τους νόμους της αγοράς όσο πιο τραγική και μελοδραματική εικόνα γίνεται ελλοχεύει ο κίνδυνος ο ίδιος ο φωτογράφος να γίνει καταπατητής των ατομικών δικαιωμάτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Έτσι πολύ συχνά γινόμαστε θεατές αποτρόπαιων καταστάσεων που τρόμο και αηδία μας προκαλούν παρά γόνιμο προβληματισμό. Χρειάζεταιλοιπόν να υπάρχει ο απαιτούμενος σεβασμός και η αναπτυγμένη ηθική κρίση και ευαισθησία από τον φωτογράφο που χειρίζεται τέτοιου είδουςθέματα, κάτι όχι ιδιαίτερα εύκολο.
Ο τελικός στόχος κάθε φωτογραφίας είναι το κοινό. Η φωτογραφία αποτελεί ένα είδος τέχνης το οποίο έχει και αυτό τους δικούς του κανόνες σύνθεσης αλλά και ανάγνωσης. Ο τρόπος με τον οποίο «διαβάζεται»μια φωτογραφία είναι κατεξοχήν οπτικός, χωρίς αυτό να είναι απόλυτο. Έτσι κρίνεται αναγκαία η προσεκτική παρατήρηση και προσοχή από τον
θεατή, ώστε να συλλάβει το ιδιαίτερο νόημα κάθε φωτογραφίας και να πετύχει εκείνη την μοναδική και μαγική στιγμή της «επαφής με την ουσία του έργου». Η αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων της κάθε φωτογραφίας χρειάζεται χρόνο, ανεπτυγμένο αισθητήριο και γενικότερα καθολική παιδεία θα λέγαμε, μιας και καθημερινά βομβαρδιζόμαστε από εκατομμύρια εικόνες και καλό θα ήταν σε αυτό, όταν δεν μπορούμε να το αποφύγουμε, να διαθέτουμε ένα καλό φίλτρο που θα μας καθιστά ικανούς να ξεχωρίζουμε το
ουσιώδες από το επουσιώδες.
Κλείνοντας αυτήν την εξομολόγηση ,χωρίς να κρύβω την δυσαρέσκειά μου για όσα βλέπω τον τελευταίο καιρό στα Μ.Μ.Ε, διατηρώ την ελπίδα μου, για ένα κοινό με ενεργητική ματιά απέναντι σε ότι υλικό του δίνεται μέσω της εικονικής μορφής και για μάχιμους φωτογράφους με μεγαλύτερη ευαισθησία στα θέματα που διαχειρίζονται κάθε φορά.
Ηλίας Πολίτης
[Φωτογραφία Marc Riboud]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου